آثار تلاوت قرآن در زندگی انسان
سه شنبه, ۲۳ دی ۱۳۹۹، ۱۱:۰۲ ق.ظ
چکیده
در زندگی فردی و اجتماعی یکی مواردی که می توان به آرامش رسید تلاوت قرآن است که مورد تاکید پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) و همچنین ائمه اطهار علیهم السلام می باشد و یکی از مواردی که همواره در سبک زندگی آنان بخشی از آن را در بر می گیرد پس باید برای ما هم که پیرو آنان در امورات فردی و اجتماعی هستیم هم الگوی در باب ارتباط با خداوند منان قرارگیرد.
ولی در این باب باید نحوه ارتباط و یا گوشه ای از آنرا یاد گرفت و تمرین و ممارست داشت تا جزی از عادات زندگی انسان محسوب گردد و نتایج آن ملموس گردد و به آرامش روحی حاصل از آن دست یافت.
کلید واژه
قرآن،تلاوت،آرامش روانی،سبک زندگی
مقدمه
در هر آیینی کتب گوناگونی برای استفاده پیروان آن آیین و مذهب وجود دارد گه از تعالیم مختلف آن کتاب و یا کتب استفاده کرده و در راه پیشرفت و توسعه ی فرهنگی و مذهبی خود استفاده می برد. در هر مکتبی یان مطلب وجود دارد و باید دید که تا چه اندازه پیروان هر آیین به روی می آورند لذا انسان در تلاش است تا بتواند بهترین برنامه اخلاقی و برنامه اجتماعی را در بین مکاتب و آیین ها پیدا کند و در آن راه طی طریق نماید. این مطالب باید راه گشای مسائل گوناگون فرد در حوزه فردی و اجتماعی باشد یعنی بتواند راهکاری خوب و بهینه در هر دو عرصه به انسان بدهد و در غیر این صورت بعد از مدتی با عدم استقبال آن فردمواجه شده ویا از تعصب در آن آیین یا مکتب طی طریق می نماید. این برنامه ها هم باید بتواند در حوزه رفتارهای او در خانواده و هم در روابط دیگران در اجتماع راه گشای او باشد. به عنوان مثال وقتی فردی دچار گناه می شود در اولین برخورد با این مسئله عذاب وجدان دارد و باید دوباره به مسیر اولیه حرکت زندگی خود باز گردد و برای این مرحله از زندگی باید این مکاتب در قالب کتب خود دستورالعمل های را ارائه دهند تا بتونند از این حس عبور کرده و به حالت از گناه و خطا بازگردند. در هر دینی این کتب وجود دارد اما شاید بهترین این کتب و در امروز راه گشا ترین آنها تا ابدیت کتاب مقدس مسلمین یعنی قرآن است. قرآن با دارا بودن عظمتی بی مثال در دنیای خلقت که در آیه «لَوْ أَنْزَلْنَا هٰذَا الْقُرْآنَ عَلَى جَبَلٍ لَرَأَیْتَهُ خَاشِعاً مُتَصَدِّعاً مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ وَ تِلْکَ الْأَمْثَالُ نَضْرِبُهَا لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ یَتَفَکَّرُونَ (21) اگر این قرآن را بر کوهی نازل میکردیم، میدیدی که در برابر آن خاشع میشود و از خوف خدا میشکافد! اینها مثالهایی است که برای مردم میزنیم، شاید در آن بیندیشید! ﴿الحشر، 21﴾ » به آن اشاره شده است و از عظمت قرآن پرده بر می دارد. از این ارزش این کتاب آسمانی به حدی است که در بسیاری از مناسک فردی و اجتماعی مسلمین جایگاه والایی دارد.
تمسک به قرآن
هر مسلمانی باید به قرآن تمسک جوید و هر صبح و شام آیاتی را از قرآن کریم تلاوت نماید و مبنای برنامههای زندگی خود را قرآن قرار دهد. تلاوت قرآن را نباید ترک کنند. قرآن میفرماید: خداوند میداند که تو بعضی اوقات مریض یا در جبهه یا مشغول کار هستی اما باز دستور میدهد که: ای مریض. و ای کسی که مشغول کاری و مجاهدی که در خط مقدّم جبهه در زیر آتش دشمن هستی، قرآن تلاوت کن تا جائی که ممکن است تلاوت قرآن را ترک مکن. عَلِمَ اَنْ سَیَکُونُ مِنْکُمْ مَرْضیٰ وَ آخَرُونَ یَضْرِبُونَ فِی الْاَرْضِ یَبْتَغُونَ مِنْ فَضْلِ اللّٰهِ وَ آخَرُونَ یُقٰاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللّٰهِ فَاقْرَؤُا مٰا تَیَسَّرَ مِنْهُ (سوره المزمل آیه20) و در روایتی آمده است: خانهای که در آن قرآن تلاوت شود برای ملائکه درخشندگی دارد همان گونه که ستاره برای انسان در شبها درخشندگی دارد. و هر چه قرائت قرآن بیشتر باشد درخشندگی و نورافشانی بیشتر خواهد شد. گاهی همانند ماه و گاه دیگر بمانند خورشید میشود.(مظاهری، ۱۳۶۲، ص 156) و پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله نیز فرموده است خانهای که در آن قرآن خوانده شود ملائکة الله بر آن خانه و مکان نازل خواهند شد و محل رفت و آمد ملائکه خواهد بود. به خانه و محلّی که در آن قرآن تلاوت شود شیاطین وارد نخواهند گردید و خداوند عزّ و جل میفرماید از شیاطین به قرآن پناه برید و نیز میفرماید: محلی که در آن قرآن تلاوت نشود و گناه انجام پذیرد ملائکة الله به آن جا نمیآیند و محل رفت و آمد شیاطین خواهد شد. آری قرآن به دل و قلب انسان نورانیت و نشاط میبخشد. عرفا و اساتید اخلاق و روایات ائمه (ع) همگی دستور میدهد که اگر دچار گرفتاری و غم و ناراحتی هستید، قرآن تلاوت کنید و این امر به تجربه نیز ثابت شده است که قرآن هیچگاه نمیگذارد که برای انسان عقده ایجاد شود و غمّ و همّ و اضطراب خاطر را از بین میبرد.از این رو در این نوشته سعی برآن است تا آثار تلاوت قرآن در زندگی انسان با رویکرد توصیفی مورد بررسی قرار گیرد.
آثار و فضایل قرآن در صحیفه سجادیه
دعاهای صحیفه امام سجاد علیه السلام سراسر حکمت و اندیشه ورزی است که درباب قرآن هم این چنین می فرمایید:
ای خداوند، همچنان که ما را به تلاوت قرآن یاری دادی و به عبارات نیکویش خشونت از زبان ما بر گرفتی، اینک ما را از کسانی قرار ده که در نگهداشت و حراست او آن سان که در خور اوست سعی میورزند و با اعتقاد به تسلیم در برابر آیات محکماتش، تو را عبادت میکنند و در برابر متشابهات و دلایل واضحاتش از سر تسلیم اقرار مینمایند.
بار خدایا، تو این قرآن را بیهیچ شرح و تفسیری، بر پیامبرت محمد صلی اللّه علیه و آله فرستادی و علم به شگفتیهایش را سراسر به او الهام فرمودی، و علم تفسیر آن را به ما به میراث دادی و ما را بر آن کس که از علم قرآنش بهرهای نبود برتری نهادی و ما را به شناخت قرآن توانایی بخشیدی، تا بر کسانی که یارای حمل آن ندارند شرف و برتری دهی.(علی بن حسین (ع) و علی بن حسین (ع)، ۱۳۷۵، ص 252)
آثار و فضایل تلاوت قرآن
برای تلاوت قرآن کریم، فضایل، آثار و فواید دنیایی و آخرتی فراوانی بیان شده است: باروری ایمان، صفای دل، تخفیف گناهان، برخورداری از ثواب فرشتگان و پیامبران، همنشینی با فرشتگان، پیمودن درجات کمال و ترقی در بهشت، درمان بیماریهای روحی، رفع غم و اندوه، روشنایی دیدگان، مونس تنهایی، عمر بابرکت، استجابت دعا، صفای خانه، رفع عذاب از پدر و مادر و فضایل دیگری از این قبیل، از پاداشهای تلاوت قرآن است. برای قرائت قرآن در کلمات گهربار پیشوایان معصوم علیهم السّلام فضایل و آثاری بیان شده که موجب رشد و پرورش روح و روان آدمی میشود. همین فضایل و آثار باعث گردیده که تلاوت و قرائت قرآن، از اهمیت بسیاری برخوردار باشد.(محفوظی،عباس، ۱۳۸۸، ص 334)اکنون برخی از این فضائل را یادآور میشویم:
سخن گفتن با خدا برای مؤمن:
چه چیزی زیباتر از سخن گفتن با خداست و چه واسطهای سبب این سخن گفتن و همکلامی میشود، بیتردید یکی از راههای توصیه شده آن قرائت قرآن است. پیامبر گرامی اسلام صلّی اللّه علیه و آله فرمود: اذا احبّ احدکم ان یحدّث ربّه فلیقرا القرآن؛ هرکه دوست دارد با خدایش سخن بگوید قرآن بخواند.