پرده ای از غفلت

امام علی علیه السلام فرمود:

بَیْنَکُمْ‌ وَ بَیْنَ‌ الْمَوْعِظَةِ‌ حِجَابٌ‌ مِنَ‌ الْغِرَّةِ‌

«میان شما و پند و اندرز، پرده‌اى از غفلت و غرور وجود دارد».

حجاب (پرده) را براى آنچه از هیأتهاى بدنى که عارض بر نفوس مى‌گردند و باعث غفلت از نگاه عبرت آمیز و پذیرش موعظه و بهره‌مندى از آن است، استعاره آورده است.[1]

دوزخی شدن

دوزخى شدن بسیارى از انسان‏ها به خاطر بهره نبردن از نعمت‏هاى الهى در مسیر هدایت و کمال است؛ زیرا با داشتن چشم و گوش و دل، خود را به غفلت‏ زده‏اند: اولئک هم الغافلون‏.[2][3]

غفلت‏ در قرآن به سه معنى مطرح شده است:

غفلت بد، نظیر آیه‏ى‏ وَ إِنَّ کَثِیراً مِنَ النَّاسِ عَنْ آیاتِنا لَغافِلُونَ‏ (یونس: 92) همانا بسیارى مردم از آیات ما غافلند.

غفلت خوب، نظیر آیه‏ى‏ إِنَّ الَّذِینَ یَرْمُونَ الْمُحْصَناتِ الْغافِلاتِ الْمُؤْمِناتِ لُعِنُوا فِى الدُّنْیا وَالْآخِرَةِ. (نور: 23) کسانى که بر زنان پاکدامن وغافل از فحشا، تهمت زنا مى‏زنند در دنیا وآخرت لعنت شده‏اند.

غفلتِ طبیعى به معناى بى‏اطلاعى، نظیر همین آیه مورد بحث‏ وَ إِنْ کُنْتَ مِنْ قَبْلِهِ لَمِنَ الْغافِلِینَ‏ که خدا براى حفظ حرمت واحترام پیامبر نمى‏فرماید: کنت من قبله لمن‏الجاهلین.[4][5]

اسباب ازبین رفتن غفلت

1-ذکر اللهی

ذکر گاهى در مقابل غفلت‏ قرار مى‏گیرد مانند و لا تطع من أغفلنا قلبه عنذکرنا (کهف، 28) و گاهى در مقابل نسیان مانند و اذکر ربک اذا نسیت.[6][7]

ذکر خداوند همانند دیگر توفیق‏هاى الهى محفوف به دو نعمت خداست؛ یعنى اول یاد خدا نسبت به بنده ظهور مى‏کند تا وى از غفلت‏ به تنبّه و از سهو و نسیان به ذکر منتقل شود، آنگاه او به یاد خداوند خواهد بود و سپس خداوند به عنوان پاداش وى را مورد لطف خود قرار مى‏دهد و به یاد او خواهد بود.[8][9]

2-یاد نعمت های اللهی

یاد نعمت‏هاى خدا بر مؤمنین لازم است: یا أیها الذین ءامنوا اذکروا نعمة الله علیکم‏ زیرا هم نوعى شکر است هم غرور و غفلت‏ را از انسان دور مى‏نماید و هم عشق انسان را به پروردگار مى‏افزاید.

 

---

[1] ابن‌میثم، میثم بن علی، شرح نهج البلاغه ابن میثم، جلد: ۵، صفحه: ۶۵۶، آستان قدس رضوی، بنیاد پژوهشهای اسلامى، مشهد مقدس - ایران، 1375 ه.ش.

[2] ( 4). نور، ج 4، ص 230.

[3] دهقان، اکبر، تفسیر نسیم رحمت، 14جلد، موسسه انتشارات حرم - قم - ایران، چاپ: 2، 1392 ه.ش.

[4] ( 4). نور، ج 6، ص 23.

[5] دهقان، اکبر، تفسیر نسیم رحمت، 14جلد، موسسه انتشارات حرم - قم - ایران، چاپ: 2، 1392 ه.ش.

[6] ( 4). المیزان، ج 1، ص 510.

[7] دهقان، اکبر، تفسیر نسیم رحمت، 14جلد، موسسه انتشارات حرم - قم - ایران، چاپ: 2، 1392 ه.ش.

[8] ( 7). همان.

[9] دهقان، اکبر، تفسیر نسیم رحمت، 14جلد، موسسه انتشارات حرم - قم - ایران، چاپ: 2، 1392 ه.ش.